Ο ΝΙΚΟΣ ΣΥΡΜΑΛΕΝΙΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΙΔΙΚΟ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΣΤΗΝ ΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ Κ.Ο. ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ
(10-11-2008)

· Σε περίοδο παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, οι συντάκτες του Σχεδίου βλέπουν αύξηση της τουριστικής δραστηριότητας σε ετήσια βάση περίπου 6%. Μάλιστα οι μακροχρόνιες προβλέψεις είναι θετικές….Τα σχόλια δικά σας…
· Ενώ διαπιστώνεται ότι η χώρα μας λόγω των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της, καθίσταται μοναδική στον παγκόσμιο τουριστικό χάρτη, ταυτόχρονα επισημαίνεται ο χαρακτήρας της έντονης εποχικότητας του τουρισμού και προτείνονται ως αντίδοτο μορφές τουριστικού προϊόντος όπως, αστικός τουρισμός, συνεδριακού τουρισμός, τουρισμός γκολφ (δηλαδή μορφές έξω από το πεδίο της νησιωτικής Ελλάδας, που κατ΄ εξοχήν παρατηρείται ο εποχιακός τουρισμός, άσε που το γκολφ έρχεται και επανέρχεται ως κυρίαρχο είδος τουριστικής δραστηριότητας).
· Με το εν λόγω Ειδικό Πλαίσιο επιδιώκεται επίσης η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, η εξασφάλιση της προστασίας και της βιωσιμότητας των πόρων, η ενίσχυση των πολιτικών περιφερειακής ανάπτυξης καθώς και η διαμόρφωση ενός σαφέστερου πλαισίου κατευθύνσεων.
Ταυτόχρονοι παράλληλοι στόχοι που μοιάζουν περισσότερο στο ρητό: «κάνουμε τις επιθυμίες μας πραγματικότητα…», ενώ οι διατάξεις που ακολουθούν, αναιρούν τις εξαγγελλόμενες επιδιώξεις.
· Ειδικότερα σε αφορά το νησιωτικό χώρο και με εξαίρεση λίγα μικρά νησιά και ελάχιστα μεγαλύτερα, παρουσιάζεται τώρα 20 χρόνια μετά την απόπειρα έναρξης της διαδικασίας θεσμοθέτησης των Ειδικών Χωροταξικών Μελετών (ΕΧΜ), το συγκεκριμένο Χωροταξικό του Τουρισμό, χωρίς να έχει προηγηθεί η χωροθέτηση χρήσεων γης, που θα συγκεκριμενοποιούσε τις ζώνες τουριστικής ανάπτυξης, καθώς και τους αντίστοιχους όρους δόμησης.
· Τα νησιά κατηγοριοπούνται σε τρεις Ομάδες. Ειδικότερα στην Ομάδα Ι (μικρά νησιά), η πρόβλεψη δυνατότητας δημιουργίας καταλυμάτων έως 100 κλινών στα νησιά αυτά, παρά τα πρόσθετα όρια που προβλέπονται, δημιουργεί ανησυχία. Για ποιο λόγο τα νησιά αυτά, με τόσο μικρούς πληθυσμούς και εντός των κατά κανόνα παραδοσιακών οικισμών, θα πρέπει να επιβαρυνθούν με ξενοδοχειακή δόμηση μεγάλης σχετικά δυναμικότητας (100 κλίνες), αφού η τουριστική υποδομή μπορεί να ενισχυθεί με κίνητρα για αναπαλαιώσεις παλαιών σπιτιών ή και ολόκληρων τμημάτων των εγκαταλελειμμένων οικισμών;
· Στην Ομάδα ΙΙ (νησιά με σημαντική τουριστική δραστηριότητα ή που αναπτύσσονται τουριστικά) μπαίνουν στο ίδιο τσουβάλι η Σαντορίνη και η Σέριφος, η Σύρος και η Κέα, η Μύκονος και η Μήλος, η Ρόδος και η Αλόνησος…. Τα νησιά αυτά παρουσιάζουν μεγάλες διαφοροποιήσεις, τόσο ως προς το επίπεδο ανάπτυξης, όσο και ως προς τους παραγωγικούς πόρους. Παρόλα αυτά, σε ότι αφορά στις εκτός σχεδίου περιοχές, είναι δυνατός ο καθορισμός ζωνών τουριστικής ανάπτυξης, πράγμα που σημαίνει, ότι μπορεί αργότερα να επιτραπούν σημαντικά μεγέθη τουριστικών συγκεντρώσεων, δηλαδή ολόκληροι νέοι οικισμοί, που θα αλλοιώσουν ανεπανόρθωτα το περιβάλλον των νησιών αυτών, ενώ ακόμα και για τα πολύ ανεπτυγμένα νησιά, όπως Κρήτη, Ρόδος, Κέρκυρα κλπ., προβλέπεται περαιτέρω αύξηση τουριστικών υποδομών.
· Στην Ομάδα ΙΙΙ και στην υποκατηγορία βραχονησίδες και ακατοίκητα νησιά έκτασης πάνω από 500 στρέμματα, ενταγμένα στο Natura 2000, επιτρέπονται οι τουριστικές δραστηριότητες σε έκταση μέχρι 2% του συνολικού εδάφους.
Με ποια λογική οικοδομούμε και οικοπεδοποιούμε και τα ακατοίκητα νησιά και μάλιστα με ιδιαίτερη πανίδα και χλωρίδα (Natura 2000) και ποιος θα ελέγχει την τήρηση των νόμων και των προδιαγραφών, όταν αυτά δεν ελέγχονται στα κατοικημένα νησιά;
· Η δυνατότητα δόμησης στον παράκτιο χώρο και στα νησιά σε απόσταση 50 μέτρων από τον αιγιαλό είναι απαράδεκτη. Με τη διάταξη των 50 μέτρων από τον αιγιαλό, όπως επίσης και με τη δυνατότητα εκτός σχεδίου δόμησης σύνθετων και ολοκληρωμένων υποδομών σταθερού παραθερισμού (παραθεριστική κατοικία) στις περιοχές Natura ολοκληρώνεται η καθολική δόμηση σε όλες τις ακτές και τις παραλίες της χώρας. Μετά από αυτά η επισήμανση για τη δέουσα βαρύτητα της οικολογικής συνιστώσας, φαντάζει τουλάχιστον προκλητική.
· Στο κεφάλαιο περί παραδοσιακών οικισμών, ενώ υπάρχουν θετικές διατάξεις (μηχανισμός ελέγχου της τουριστικής δραστηριότητας κ.α.) αναφέρεται γενικά και αόριστα σε έλεγχο για την εκτός σχεδίου και ορίων οικισμών δόμηση
· Η σύσταση των 10 Κέντρων Υποστήριξης του Θαλάσσιου Τουρισμού (ανάμεσα τους και η Νάξος), εξυπηρετεί απλώς γεωγραφικά κριτήρια κατανομής και όχι πραγματικές δυνατότητες υφιστάμενων υποδομών (σύγχρονες υποδομές ελλιμενισμού, υπηρεσίες διοικητικής υποστήριξης, γειτνίαση με αεροδρόμιο κλπ.), καλλιεργώντας εκ νέου προσδοκίες, όπως π.χ. με τα λιμάνια κόμβους. Η περίπτωση της Νάξου και η προχειρότητα προώθησης του νέου μεγάλου λιμένα, είναι χαρακτηριστική (ως γνωστόν απορρίφθηκε από το ΣτΕ, λόγω έλλειψης χωροθέτησης). Επιπλέον η περιβαλλοντική παράμετρος για σεβασμό της κλίμακας του νησιωτικού χώρου, δεν συνάδει με τα μεγέθη των υποδομών των Κέντρων Υποστήριξης.
· Πολιτιστικός Τουρισμός: Με ποια κονδύλια θα υποστηριχθεί η ανάδειξη των αρχαιολογικών χώρων και των μνημείων, όταν πολλοί από αυτούς ρημάζουν και καταρρέουν από την κρατική αδιαφορία και την έλλειψη χρηματοδότησης.
· Αθλητικός Τουρισμός: Διερωτόμαστε, ποια συμφέροντα επιβάλλουν την ανάδειξη του γκολφ, ως ένα από τα κυρίαρχα σπορ; Και μάλιστα όταν όλοι γνωρίζουν ότι ένα γήπεδο γκολφ απαιτεί 1.000.000 κυβικά μέτρα νερού το χρόνο, τη στιγμή που με αυτή την ποσότητα και για το ίδιο χρονικό διάστημα ζουν 10.000 άνθρωποι; Γιατί δεν προωθούμε άλλες μορφές αθλητικού τουρισμού, όπως κολύμβηση, κωπηλασία, ιστιοπλοΐα, ιστϊοσανίδα κ.α.;
Σχετικά με τις μεταφορικές υποδομές, από τη στιγμή που ακολουθούνται οι κατευθύνσεις του Γενικού Πλαισίου του Χωροταξικού Σχεδιασμού, πέραν της αξιοποίησης των περιφερειακών αεροδρομίων και της δημιουργίας των τοπικών δικτύων σύνδεσης των τουριστικών προορισμών με χρήση των υδροπλάνων (παραμένει στο στάδιο των ευχών) ουσιαστικά επαναλαμβάνονται τα περί διασύνδεσης των νησιών με την Κρήτη και με την ηπειρωτική χώρα, εξαγγέλλεται και πάλι η επέκταση των επιδοτούμενων άγονων γραμμών με ποιοτικά κριτήρια (δωδεκαετείς συμβάσεις με νεότευκτα πλοία), ενώ γνωρίζουμε πολύ καλά ότι κάτι τέτοιο αποτελεί τουλάχιστον για τα προσεχή χρόνια σενάριο επιστημονικής φαντασίας, αφού καμιά εταιρεία και κανείς εφοπλιστής δεν είναι διατεθειμένος να δρομολογήσει σε μη κερδοφόρες γραμμές, νέα σύγχρονα πλοία, τη στιγμή που και με τα υπερήλικα εξασφαλίζουν κάθε χρόνο όλο και μεγαλύτερες επιδοτήσεις, εκτός αν αυτά χρησιμοποιούν τους όρους των προηγούμενων συμβάσεων.
· Σε ότι αφορά την ύδρευση, τη διαχείριση των στερεών και υγρών αποβλήτων, την ενέργεια, την υγεία επαναλαμβάνονται οι γνωστές γενικολογίες και τα ευχολόγια χωρίς ολοκληρωμένη προσέγγιση σε πολιτικές βιώσιμης ανάπτυξης. Ενδεικτικές οι αναφορές για έκκληση αποφυγής δημιουργίας ΧΥΤΑ εντός περιοχών Natura, η αποφυγή αναφορών για εξοικονόμηση ενέργειας και για αξιοποίηση των ΑΠΕ, γενικότερα η αγνόηση των κριτηρίων της φέρουσας ικανότητας (επάρκεια υδάτινου δυναμικού και ενεργειακών πόρων).
· Τουρισμός-Εξόρυξη: Μέσα από περίτεχνες διατυπώσεις, είναι σαφές ότι το Ειδικό Πλαίσιο επιδιώκει να διασφαλίσει συγκεκριμένα συμφέροντα εξορυκτικών επιχειρήσεων, είτε πρόκειται για συνεχιζόμενες δραστηριότητες, είτε για αδειοδότηση νέων. Για τις Κυκλάδες φωτογραφίζεται η Μήλος, ακυρώνοντας ουσιαστικά πρόσφατη απόφαση του ΣτΕ, που απαγορεύει νέες εξορυκτικές δραστηριότητες σε συγκεκριμένες προστατευόμενες ζώνες.
· Η ανάπτυξη σύνθετων κι ολοκληρωμένων μορφών τουρισμού είναι δυνατή σε εκτός σχεδίου και εκτός ορίων οικισμών περιοχές με όριο αρτιότητας 150.000 τμ. Αυτό ευνοεί την εκτεταμένη δημιουργία νέων παραθεριστικών οικισμών, με σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις στα νησιωτικά οικοσυστήματα. Προφανώς αγοραπωλησίες μεγάλων εκτάσεων και η διαμόρφωση ενιαίων ιδιοκτησιών, που παρατηρούνται το τελευταίο διάστημα σε νησιά, δεν είναι άσχετες με το υπό διαμόρφωση Χωροταξικό του Τουρισμού
· Τέλος, η διάταξη περί προσαρμογής των Γενικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΓΠΣ) και των Σχεδίων Χωροταξικής Οικιστικής Οργάνωσης Ανοιχτών Πόλεων (ΣΧΟΟΑΠ), στο συγκεκριμένο Ειδικό Πλαίσιο, προδιαθέτει την υποταγή του χωροταξικού σχεδιασμού της χώρας στην ασύδοτη κυριαρχία της δήθεν τουριστικής ανάπτυξης.
· Συμπερασματικά και ειδικότερα σε ότι αφορά τις Κυκλάδες και ευρύτερα τη νησιωτική Ελλάδα, θεωρούμε ότι το Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού, δεν είναι τίποτα άλλο, παρά πρωτίστως μια θεσμική κατοχύρωση των εργολαβικών, κατασκευαστικών και τραπεζικών συμφερόντων, που θα επιφέρει και το τελικό πλήγμα στο στρεβλό μοντέλο ανάπτυξης, με ανεπανόρθωτες επιπτώσεις στο περιβάλλον και στην οικονομία. Για όλους αυτούς τους λόγους θεωρούμε ότι το Ειδικό Πλαίσιο είναι απαράδεκτο και ζητάμε την απόσυρση του.

Νίκος Συρμαλένιος
Νομαρχιακός σύμβουλος Κυκλάδων
(Συν-Κυκλαδική Πρωτοβουλία)