Εκδηλώσεις στη μνήμη του ήρωα Νικόλα Στέλλα

«Παπά, πες τε στους γονείς μου
να με συγχωρέσουν για τον πόνο
που τους προκάλεσα»

Όπως κάθε χρόνο έτσι και φέτος θα τελεστεί την Κυριακή 24 Μαΐου στη Μάρπησσα το καθιερωμένο θρησκευτικό μνημόσυνο του Εθνομάρτυρα Νικόλα Στέλλα.
Το blog του «Παριανού Τύπου» δημοσιεύει σήμερα την ομιλία του προέδρου του Δημοτικού Συμβουλίου Αντώνη Αρκά στο περυσινό μνημόσυνο που είχε πραγματοποιηθεί στις 25 Μαΐου.

«Σεβαστοί πατέρες, άρχοντες του τόπου μας

Είναι μεγάλη τιμή για μένα, να πω σήμερα λίγα λόγια στην μνήμη του ήρωά μας στην μνήμη του Εθνομάρτυρα της Πάρου Νικόλα Ιακώβου Στέλλα.
Τα λόγια αυτά είναι πηγαία και προέρχονται απ' την ακένωτη πηγή των αισθημάτων θαυμασμού προς τον ήρωα που απ' τα πρώτα παιδικά μου χρόνια με συντροφεύουν, αφού είχα την τύχη αν πρέπει να το πω, να μεγαλώσω στην ίδια αυλή ακούγοντας τα μοιρολόγια της αγιασμένης μάνας του, της Μαριγώς Ι.
Στέλλα, που όπως η μάνα κάθε ήρωα έλεγε και ξανάλεγε στη γιαγιά μου σχεδόν καθημερινά «Το 'ξερα Ανθούλα, το 'ξερα από τότε που γεννήθηκε μα δεν θα το πιστέψω ποτέ! κι ας έγινε η εκταφή των οστών του κι ας στήσανε το άγαλμά του κι ας κάνουν μνημόσυνο κάθε χρόνο στον Τσιπίδο».
Η μάνα αυτή που σάρκωσε τον ήρωά μας πέθανε λέγοντας: «Ο Νικόλας ζει!» Κι αυτή η φράση ήταν, παραμένει και παραμένει όσο θα υπάρχει αυτός το τόπος:
«Ο Νικόλας ζει!!»

Παρακαλώ σηκώστε όλοι το βλέμμα σας και παρατηρήστε με προσοχή την αρρενωπή κεφαλή της προτομής του ήρωά μας όπως την έπλασε το χαρισματικό χέρι του γλύπτη Νίκου Περαντινού. Βλέμμα ευθύ, άδολο, αετίσιο, σκοπεύει ακόμα την περιοχή κοντά στον Άγιο Αρτέμη, εκεί που μυήθηκε απ' τους κομάντος, Έλληνες και ξένους, εκεί που του ανατέθηκε η μεγάλη αποστολή.
Ο έφεδρος ανθυπολοχαγός Σοφούλης, επικεφαλής των Ελλήνων κομάντος γράφει:
«Όταν διαπιστώθηκε ότι στην αποστολή μετείχαν τρία αδέλφια της οικογένειας Στέλλα, ο Χρήστος, ο Μανώλης και ο Νικόλας, τους τονίσαμε ότι για λόγους ασφαλείας θα πρέπει να μείνει μόνο ένας, ο γνώστης του αεροδρομίου των Γερμανών που θα γινόταν το σαμποτάζ».
-«Εγώ θα μείνω», είπε αυτόματα ο Νικόλας.
-«Ως εδώ που τους οδηγήσαμε καλά είναι», του απάντησε ο ένας εκ των αδελφών του».
-«Τι; Φοβάσαι;», τον έκοψε απότομα ο Νικόλας.
-«Κι αν πιαστείς, ξέρεις τι μπορεί να γίνει; Σκέφτεσαι πόσες μανάδες θα κλάψουν;»
-«Μόνο μία θα κλάψει! Η δική μας μάνα, καμία άλλη. Δεν πρόκειται να μαρτυρήσω τίποτα έστω και με κρεμάσουν!!!», απάντησε προφητικά ο Νικόλας και ο διάλογος έκλεισε.
Ο αδελφός του τον φίλησε και αποχώρησε.
Ίσως να ήρθε η ώρα σκέφτηκε. Όταν είμαστε παιδιά δουλεύοντας στα χωράφια ονειρευόμασταν. Ο ένας έλεγε θα γίνω μεγάλος κτηματίας, ο άλλος τσέλιγκας, ο τρίτος έμπορος κ.ο.κ. Ο Νικόλας έλεγε και ξανάλεγε: «Όταν μεγαλώσω πρόκειται να κάνω κάτι που θα μιλάει όλος ο κόσμος».
Έτσι, αυτή η μεγάλη ψυχή και το σφυρηλατημένο από ατσάλι σώμα καταξιώθηκαν να φέρουν το φωτοστέφανο της δόξας μέχρι της συντέλειας των αιώνων. Τον στέφανο που όπως βλέπουμε δεν είναι άλλος απ' το γαλάζιο τ' ουρανού που στην απεραντοσύνη του γίνεται ένα με το γαλάζιο της θάλασσας.
Ο σπάνιος δυναμισμός και ο επαναστατικός χαρακτήρας του ήρωά μας έλκουν την καταγωγή τους στις προγονικές ρίζες. Οι πρόγονοί του τον 17ο αιώνα εγκαταστάθηκαν απ' την Κάτω Ιταλία στην «Στελιά» της Κρήτης. Ο παππούς του πατέρα του Νικόλα Στέλλα, ο Μανώλης έλαβε μέρος στην επανάσταση κατά των Τούρκων τον 18ο αιώνα. Επικηρυγμένος για τα θρυλικά του κατορθώματα, καταδιωκόμενος, δραπέτευσε απ' την Κρήτη κι έγινε πειρατής τρομερός και ατρόμητος επί τρία χρόνια. Αργότερα καταλάγιασε στην περιοχή Δαμάλια ανάμεσα στις Λεύκες και την Αγκαιριά και έγινε ένας καλός και τίμιος νοικοκύρης, αφέντης της περιοχής. Με το μοναδικό του θάρρος και την απίστευτη αντρειοσύνη του ξεκλήρισε τον αρχιπειρατή Κασιώτη που χρόνια λυμαίνονταν την Αλυκή και τη γύρω περιοχή.
Στην κατοικιά αυτού του προγόνου, δίπλα στον Αϊ Γιώργη στα Δαμάλια, γεννήθηκε και μεγάλωσε ο Νικόλας Στέλλας και πήρε όλα τα χαρίσματά του.
Ατρόμητος, σβέλτος, τολμηρός με σπάνια ευστροφία μυαλού.
Έτσι, δεν είναι καθόλου περίεργο γιατί ένας νέος με τέτοια χαρίσματα και κινητήριο δύναμη τις μοναδικές ομορφιές και ευωδιές που προσφέρει η ορεινή Πάρος το Μάη μήνα, δρασκέλισε με δρασκελιές ζαρκαδιού, τα βουνά και συνάντησε την ομάδα των κομάντος στο πρώτο της κρησφύγετο στην περιοχή της Λαγκάδας. Το μυστικό του το είχε αποκαλύψει λίγο πριν η μάνα του ύστερα από επίμονες ερωτήσεις τους για το που βρισκόταν ο αδελφός του ο Μανώλης που τον είχε πρωτομυήσει για τη μεγάλη αποστολή.
Εκείνες τις μέρες, του είχε πει, θα 'ρχονταν κομάντος Άγγλοι και Έλληνες στην Πάρο με σκοπό να προκαλέσουν δολιοφθορές στις εγκαταστάσεις των Γερμανών και να καταστρέψουν το αεροδρόμιο στο Γαλυό.
Στις 14 Μάη του 1944, οι κομάντος, 12 Βρετανοί με επικεφαλής τον Λοχαγό Λάσων και 4 Έλληνες (Ανθυπολοχαγός Κυριάκος Σοφοκλής και οι Εκών/ενός Χαλκιάς, Θεόδωρος Πυριόλος και Στέλιος Χρυσός), αποβιβάζονται με το καΐκι του Ηλία Περαντινού στα Γλυφά. Τους υποδέχεται ο Μανώλης Περράκης και αφού τους φιλοξενεί στο σπίτι του τους οδηγεί στο πατρικό σπίτι του ήρωά μας στα Δαμάλια. Απ' εκεί με οδηγό τον Μανώλη Στέλλα ανεβαίνουν το βουνό Στρούμπουλας και οδηγούνται σε ασφαλή κρυψώνα κάπου στη Λαγκάδα.
Εκεί τους συναντά ο Νικόλας Στέλλας και τους δίνει τις πρώτες πληροφορίες για το αεροδρόμιο των Γερμανών που εργάζονται. Κατά το απόγευμα άλλαξαν κρυψώνα και μεταφέρθηκαν στην περιοχή του Αγίου Αρτεμίου πιο κοντά στις θέσεις στόχους. Εκεί κατέστρωσαν τα τελικά τους σχέδια υποστηριζόμενοι από λαμπρούς πατριώτες, έμπιστους και μυημένους στον αγώνα κατά του κατακτητή.
Η επίθεση στον Τσιπίδο άρχισε σύμφωνα με το σχέδιο. Φαίνεται όμως ότι οι Γερμανοί ανακάλυψαν ανιχνευτικές κινήσεις και έθεσαν τις δυνάμεις τους σε συναγερμό. Ο Νικόλας σε ρόλο συνδέσμου-οδηγού, επέστρεφε από την πρώτη αποστολή προς Πίσω Λιβάδι-Λογαρά μέσω Κεφάλου, προς τον Άγιο Ελευθέριο για να οδηγήσει προς Λαγαρά τους υπόλοιπους της ομάδας. Λίγο πριν τον Άγιο Ελευθέριο συνελήφθη στις 12.30 της 17-5-44. Από το σημείο αυτό αρχίζει ο Γολγοθάς του.
Στη γερμανική περίπολο που τον συνέλαβε θα πει πως εργαζόταν στο αεροδρόμιο μέχρι τις οκτώ και μετά πήγε σε μια κατοικιά εκεί κοντά για να αγοράσει καπνό. Οι Γερμανοί δεν τον πίστεψαν και τον έστειλαν σε τακτική ανάκριση.
Νηστικός, όρθιος, τσουρουφλισμένος δίπλα σε καζάνια που μαγείρευαν φαγητά, ξυλοκοπημένος, παρέμεινε αλύγιστος. Τις βραδινές ώρες τον μετέφεραν, κατά μαρτυρία εργατών του αεροδρομίου, στην Αθήνα, για νέα «πιο επιστημονικά» βασανιστήρια. Δεν ενέδωσε παρ' ότι εξουθενωμένος. Την επομένη ήρθε η σειρά να ανακριθεί από τον Μοίραρχο Συρομήτρο στην Παροικιά. Η ανάκριση τούτη τη φορά και αργότερα στόχευε στην παραπλάνηση του Νικόλα.
-Και εγώ Έλληνας είμαι, του 'λεγε ο Συρομήτρος.
-Ξέρεις Στέλλα πιάσαμε τον τάδε και ομολόγησε, έλεγε με βλοσυρό ύφος ο Γερμανός ανακριτής στην Μάρπησσα που τον μετέφεραν με τα πόδια από την Παροικιά, Η δοκιμασία ήταν σκληρή. Έμπαινε τώρα σε ψυχολογικό πειρασμό αφάνταστο.
Εύστροφος καθώς ήταν σκέφτηκε πως αν είχαν συλλάβει κι άλλους θα τους έφερναν μπροστά του σε αντιπαράσταση.
- Δεν ξέρουν τι λένε, απαντούσε συνεχώς στις βλοσυρές προκλήσεις. Αυτοί φαίνεται είναι ανακατεμένοι. Αυτούς δικάστε.
Τα βασανιστήρια συνεχίστηκαν μέχρι που οι βασανιστές απόκαμαν και τον έριξαν στο δεσμωτήριο, ένα δωμάτιο δίπλα στο σχολείο.
Η αδούλωτη ψυχή είχε κερδίσει τη μάχη απέναντι στο κατακρεουργημένο σώμα.
Υποκλίθηκαν οι Γερμανοί μπροστά στο σθένος και το ψυχικό μεγαλείο του ήρωά μας.
Το βράδυ εκείνο της 19ης Μαΐου αποφάσισαν να τον κρεμάσουν.
Την επομένη στην τακτική δίκη, παρουσία οκτώ στρατοδικών και των κοινοταρχών του νησιού, παρ’ όλα τα δικαστικά τεχνάσματα, ο Νικόλας δεν έβγαλε λέξη απ'
το στόμα. Έτσι το απομεσήμερο βγήκε η απόφαση του απαγχονισμού.
Στον παπα-Γιάννη Παπάζογλου που εκτέλεσε την τελευταία του επιθυμία και τον κοινώνησε είπε:
- Παπά, πες τε στους γονείς μου να με συγχωρέσουν για τον πόνο που τους προκάλεσα.
Την επομένη, ανήμερα των Αγίων Κων/νου και Ελένης κρεμάστηκε σ' αυτόν εδώ τον τόπο. Ήταν 23 χρονών.
Τα όσα αφορούν τη σύλληψη και τα βασανιστήρια του Νικόλα αποτελούν διήγηση του ίδιου προς τον αδελφό του Μανώλη που τον επισκέφτηκε στη φυλακή της Παροικίας με μύριους κινδύνους και αφού εξασφαλίστηκε η απουσία του διαβόητου Συρομήτρου από τον πραγματικό πατριώτη χωροφύλακα Αχιλλές.
Στη διήγηση αυτή ο ήρωάς μας είπε στον αδελφό του:
- Αρχικά πίστεψα πως οι Γερμανοί της περιπόλου ήταν δικοί μας συναγωνιστές.
Όταν όμως είδα ότι με σημάδευαν με το δάκτυλο στην σκανδάλη, θεώρησα ότι ήταν αδύνατο να ξεφύγω. Αν με σκότωναν θα μ' αναγνώριζαν νεκρό. Έτσι θα ήταν σαν να ομολογούσα την ενοχή μου. Οι Γερμανοί θα διαπίστωναν πως ήταν και Έλληνες στην επιχείρηση. Τότε και σας όλους θα ξεκλήριζαν και κακό μεγάλο θα γινόταν στον τόπο!
Δεν ήταν τυχαίο που ο ήρωάς μας απαγχονίστηκε στις 21 του ματωμένου Μάη του ‘44.
Τον μήνα αυτόν όταν πλέον τα μέτωπα της Ναζιστικής Γερμανίας κατέρρεαν το ένα μετά το άλλο και ο Ναζισμός βρισκόταν σε προθανάτιο ρόγχο, αυτόν τον μήνα «διάλεξαν» οι εγκληματίες να εκτελέσουν μόνο στην Καισαριανή 700 αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης μεταξύ των οποίων και έναν άλλο Νικόλα, τον Νίκο Γλέζο.
Ο Νικόλας Στέλλας με τη μοναδική παλικαριά και το σπάνιο ψυχικό μεγαλείο έχει ξεχωριστή θέση στο πάνθεον των χιλιάδων ηρώων που στέριωσαν με το αίμα τους την Εθνική Αντίσταση. Ο ήρωάς μας γεννήθηκε και έταξε σκοπό της ζωής του να βροντοφωνάξει την κρίσιμη ώρα, πως τούτος ο τόπος, τούτη η πατρίδα ήταν και παραμένει αδούλωτη!
Νικόλα Στέλλα, σκύβω το κεφάλι και σου ζητώ συγγνώμη για όσα δεν έκανα όλα αυτά τα χρόνια για να παραμείνει το παράδειγμά σου ζωντανό όχι μία φορά τον χρόνο αλλά καθημερινά.
Έζησα όπως και η γενιά μου με τα μοιρολόγια και την αξιοπρέπεια της μάνας σου και δεν έκανα σχεδόν τίποτα για να γίνεις δείκτης πορείας της νεότητάς μας. Θεωρώ αδιανόητο, έστω σήμερα, αυτή η πλατεία να μην είναι γεμάτη παιδιά και νέους και το θεωρώ αδιανόητο όταν σκέφτομαι ότι εσύ έδωσες τη ζωή σου για μας. Δεν θα ξεχάσω ποτέ ότι όταν ήρθα, όπως και όλοι οι μαθητές, στο μνημόσυνό σου με τα πόδια από τις Λεύκες, μαθητής Β’ Δημοτικού, στην επιστροφή είπα στη Δασκάλα που μας συνόδευε πως είναι ζέστη και διψώ. Εκείνη με κοίταξε με ύφος υποτιμητικό που θα θυμάμαι πάντα και μου είπε:
Προχώρα! Ο ήρωάς μας βασανιζόταν τέσσερις ημέρες και δεν ήπιε σταγόνα νερό.
Και όταν κάποια στιγμή, οι βασανιστές του, του πήγαν λίγο νερό, το πέταξε γιατί φοβόταν μήπως περιέχει φάρμακο της αλήθειας και μαρτυρήσει!!!

Σεβαστοί πατέρες, Κυρίες και Κύριοι,
Το σημερινό μνημόσυνο στο ήρωα της Πάρου ας γίνει αφορμή για ένα νέο ξεκίνημα. Έστω και τώρα. Και το ξεκίνημα αυτό ας αρχίσει με απαντήσεις πειστικές, με δράσεις συγκεκριμένες και όχι μεγάλα λόγια, στα εναγώνια ερωτήματα της προικισμένης νεολαίας μας όπως:

- Γιατί δεν μας διδάξατε για τον Νικόλα Στέλλα;
- Γιατί δεν μας ταλαιπωρήσατε λίγο;
- Γιατί μας αφήσατε να κοιμόμαστε τέτοια ώρα, τέτοια μέρα;
- Γιατί θεωρείτε ότι η παρακαταθήκη του Νικόλα Στέλλα είναι μόνο δική σας και όχι και δική μας;
- Γιατί μας γεμίσατε με υλικά εφόδια μόνο; -Γιατί μας βάλατε στο περιθώριο θεωρώντας αυθαίρετα και προσβλητικά ότι είμαστε ανάξιοι συνεχιστές του Νικόλα Στέλλα;

Αν στα ερωτήματα αυτά απαντήσουμε ταπεινά, με σύνεση και σοβαρότητα, έστω και τώρα, είμαι βέβαιος ότι η νεολαία μας θα θωρακιστεί και θα αντιμετωπίσει τα κρίσιμα προβλήματα της εποχής μας με επιτυχία, έχοντας δείκτη πορείας τον ήρωά μας.
Γιατί ο Νικόλας Στέλλας ζει και θα ζει αιώνια».


Στη μνήμη του θα πραγματοποιηθούν και οι παρακάτω εκδηλώσεις:

Σάββατο 23 Μαΐου

Ερασιτεχνικό πρωτάθλημα μπάσκετ 2009 FINAL FOUR
Ώρα 18:00 έως 19:30 και 20:00 έως 21:30
Διοργάνωση ΑΜΕΣ Μαρπησσαϊκός

Κυριακή 24 Μαΐου

Ώρα 09:00 έως 13.00 Αιμοληψία στο Αγροτικό Ιατρείο Μάρπησσας
Ώρα 10.30 Επιμνημόσυνη δέηση στον ανδριάντα του Ήρωα «Νικόλα Στέλλα» - Ομιλία, χαιρετισμοί, κατάθεση στεφάνων
Ώρα 17:00 έως 19:00 αγώνας ποδοσφαίρου. Διοργάνωση ΑΜΕΣ Μαρπησσαϊκός
Αγώνες ερασιτεχνικού πρωταθλήματος Μπάσκετ 2009 FINAL FOUR
Ώρα 18:00 έως 19:30 μικρός τελικός
Ώρα 20:00 έως 21:30 τελικός
Διοργάνωση ΑΜΕΣ Μαρπησσαϊκός
Τιμές στη μνήμη του ήρωα Νικόλα Στέλλα θα αποδώσει η Φιλαρμονική του Δήμου Πάρου.